รัฐสภา หมายถึง สถาบันที่ใช้อำนาจนิติบัญญัติซึ่งเป็น 1 ใน 3 ของอำนาจอธิปไตยตามหลักการปกครองระบอบประชาธิปไตยในระบบรัฐสภา โดยนับตั้งแต่เปลี่ยนแปลงการปกครอง พุทธศักราช 2475 เป็นต้นมาประเทศไทยมีรัฐสภา 2 ระบบ คือ ระบบสภาเดียว ซึ่งส่วนใหญ่สภาเดียวมักจัดตั้งขึ้นภายหลังการปฏิวัติ รัฐประหารโดยสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรมาจากการเลือกตั้งหรือแต่งตั้ง ส่วนระบบสองสภาประกอบด้วยสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา ซึ่งสมาชิกมาจากทั้งการเลือกตั้งและแต่งตั้ง ทั้งนี้ เป็นไปตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยหรือธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักรแต่ละฉบับ ดังนี้
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย | ระบบรัฐสภา | รัฐสภา |
พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 | สภาเดียว | สภาผู้แทนราษฎร |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475 | สภาเดียว | สภาผู้แทนราษฎร |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489 | สองสภา | พฤฒสภาและสภาผู้แทน |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉะบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2490 | สองสภา | วุฒิสภาและสภาผู้แทน |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492 | สองสภา | วุฒิสภาและสภาผู้แทน |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2495 |
สภาเดียว | สภาผู้แทนราษฎร |
ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2502 | สภาเดียว | สภาร่างรัฐธรรมนูญ |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2511 | สองสภา | วุฒิสภาและสภาผู้แทน |
ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2515 | สภาเดียว | สภานิติบัญญัติแห่งชาติ |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517 | สองสภา | วุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎร |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2519 | สภาเดียว | สภาปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน |
ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2520 | สภาเดียว | สภานิติบัญญัติแห่งชาติ |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 | สองสภา | วุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎร |
ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2534 | สภาเดียว | สภานิติบัญญัติแห่งชาติ |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธคักราช 2534 | สองสภา | วุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎร |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 | สองสภา | สภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 | สภาเดียว | สภานิติบัญญัติแห่งชาติ |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 | สองสภา | สภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2557 | สภาเดียว | สภานิติบัญญัติแห่งชาติ |
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 | สองสภา | สภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา |
หน้าที่และอำนาจของรัฐสภาตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 สรุปสาระสำคัญ ดังนี้
ด้านการประชุม (ตามมาตรา 156)
ให้รัฐสภาประชุมร่วมกัน ในกรณีต่อไปนี้
ด้านการตรากฎหมาย
ด้านการถ่วงดุลอำนาจกับฝ่ายบริหาร
ด้านการให้ความเห็นชอบ
ด้านอื่นหรือกรณีตามบทเฉพาะกาล
สงวนลิขสิทธิ์ © 2565 หอสมุดรัฐสภา
สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร
เลขที่ 1111 ถนนสามเสน แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ 10300
โทรศัพท์ : +66(0) 2242 5900 ต่อ 5711, 5714, 5721-22 โทรสาร : +66(0) 2242 5990
อีเมล : [email protected]