วันเทศบาล

"เทศบาล" มีประวัติความเป็นมาตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 ได้ทรงปฏิรูปการบริหารราชการแผ่นดินของไทยใหม่ เพื่อให้มีความทันสมัยอย่างเช่นนานอารยประเทศ จึงได้มีการจัดตั้งการปกครองส่วนท้องถิ่นขึ้นเป็นครั้งแรกในรูปแบบสุขาภิบาลที่ท่าฉลอม จังหวัดสมุทรสาคร เมื่อวันที่ 18 ธันวาคม 2441 และได้มีการขยายการจัดตั้งต่อ ๆ มาจนทั่วประเทศ จนมาถึงช่วงสมัยที่ประเทศไทยมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบประชาธิปไตยในปี 2475 ต่อมาในปี 2476 ได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติจัดระเบียบเทศบาล พุทธศักราช 2476 และมีผลใช้บังคับเมื่อวันที่ 24 เมษายน 2477 จนกระทั่งได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติเทศบาล .ศ. 2496 มาจนถึงปัจจุบัน และได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมเรื่อยมา รวมทั้งหมด 13 ฉบับด้วยกัน โดยเทศบาลของไทยมีการแบ่งออกเป็น 3 ประเภท ตามเงื่อนไขของจำนวนประชากรและรายได้ของเทศบาลนั้น ๆ ดังกำหนดไว้ในมาตรา 9 มาตรา 10 และมาตรา 11 แห่งพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 ซึ่งได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติเทศบาล (ฉบับที่ 12 พ.ศ. 2546 ดังนี้

มาตรา 9 เทศบาลตำบล ได้แก่ ท้องถิ่นซึ่งมีประกาศกระทรวงมหาดไทยยกฐานะขึ้นเป็นเทศบาลตำบล ประกาศกระทรวงมหาดไทยนั้นให้ระบุชื่อและเขตเทศบาลไว้ด้วย
มาตรา 10 เทศบาลเมือง ได้แก่ ท้องถิ่นอันเป็นที่ตั้งศาลากลางจังหวัด หรือท้องถิ่นชุมนุมชนที่มีราษฎรตั้งแต่หนึ่งหมื่นคนขึ้นไป ทั้งมีรายได้พอควรแก่การที่จะปฏิบัติหน้าที่ อันต้องทำตามพระราชบัญญัตินี้ และซึ่งมีประกาศกระทรวงมหาดไทยยกฐานะเป็นเทศบาลเมือง ประกาศกระทรวงมหาดไทยนั้นให้ระบุชื่อและเขตของเทศบาลไว้ด้วย
มาตรา 11 เทศบาลนคร ได้แก่ ท้องถิ่นชุมนุมชนที่มีราษฎรตั้งแต่ห้าหมื่นคนขึ้นไป ทั้งมีรายได้พอควรแก่การที่จะปฏิบัติหน้าที่อันต้องทำตามพระราชบัญญัตินี้ และซึ่งมีประกาศกระทรวมหาดไทยยกฐานะเป็นเทศบาลนคร ประกาศกระทรวงมหาดไทยนั้นให้ระบุชื่อและเขตของเทศบาลไว้ด้วย

ต่อมาในปี 2532 กระทรวงมหาดไทย ซึ่งมีพลตำรวจเอก ประมาณ อดิเรกสาร เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย พิจารณาเห็นว่า นับตั้งแต่ได้มีการปกครองท้องถิ่นรูปแบบเทศบาลขึ้นมาเป็นระยะเวลา 55 ปี (ปี 2477-2532) เทศบาลได้พัฒนาและสร้างความเจริญด้านต่าง ๆ ให้เกิดขึ้นในท้องถิ่นเป็นอย่างมาก อำนวยประโยชน์ให้บริการแก่ประชาชนทั้งในด้านการบำบัดทุกข์ บำรุงสุขเป็นกระบวนการพื้นฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่ประชาชนสามารถเรียนรู้และพัฒนาได้ด้วยตนเอง ดังนั้น เพื่อเชิดชูความสำคัญของการปกครองท้องถิ่นรูปแบบเทศบาลให้ปรากฏแก่ประชาชนโดยทั่วไป อันจะเป็นเครื่องเตือนใจให้ผู้บริหารและพนักงานเทศบาล รวมทั้งประชาชนได้สำนึกถึงความรักความผูกพัน ความเสียสละ และความรับผิดชอบที่จะพัฒนาท้องถิ่นของตนให้เจริญก้าวหน้าต่อไป ดังนั้นกระทรวงมหาดไทย จึงได้มีประกาศลงวันที่ 4 กรกฎาคม 2532 กำหนดให้วันที่ 24 เมษายนของทุกปีเป็น "วันเทศบาล" สืบเนื่องจากพระราชบัญญัติจัดระเบียบเทศบาล พุทธศักราช 2476 มีผลใช้บังคับ เมื่อวันที่ 24 เมษายน 2477 นั่นเอง

"เทศบาล" ถือเป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต้นแบบที่เปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมมากที่สุดรูปแบบหนึ่งอันเป็นพื้นฐานของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยตลอดระยะเวลา 86 ปี
เทศบาลได้มีพัฒนาการที่ดีมาโดยลำดับ และสร้างความเจริญด้านต่าง ๆ ให้แก่ประชาชนในท้องถิ่นเป็นอย่างมาก นอกจากนั้น เมื่อปี 2503 ยังมีการรวมตัวกันของเทศบาลจัดตั้งเป็น "สมาคมสันนิบาตเทศบาลแห่งประเทศไทย" เพื่อทำหน้าที่เป็นแกนหลักในการประสานงานและแก้ไขปัญหาในการดำเนินงานของเทศบาลร่วมกันอย่างเป็นระบบ ปัจจุบันมีเทศบาลทั่วประเทศทั้งหมด 2,441 แห่ง โดยแยกเป็นเทศบาลนคร 30 แห่ง เทศบาลเมือง 178 แห่ง และเทศตำบล 2,233 แห่ง (ข้อมูล ณ วันที่ 1 ธันวาคม 2560) โดยรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 กำหนดให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น คือ เทศบาลมีหน้าที่ในการจัดบริการสาธารณะ ดูแลทุกข์สุขของประชาชนในพื้นที่ และเป็นหน่วยงานหลักที่จะนำยุทธศาสตร์และนโยบายของรัฐบาลสู่การแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนในพื้นที่รวมถึงกรุงเทพมหานคร และเมืองพัทยา ซึ่งเป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษที่พัฒนามาจากเทศบาลเช่นกัน

ทั้งนี้ หัวใจหลักของงาน "วันเทศบาล" จึงเป็นวันที่มีการระลึกถึงความสำคัญและความเป็นมาของการก่อกำเนิดเทศบาล อีกทั้งเป็นการให้พนักงานเทศบาลทุกส่วน ไม่ว่าจะเป็นพนักงานเทศบาลสามัญพนักงานครูเทศบาล พนักงานสถานธนานุบาล พนักงานจ้างตามภารกิจ พนักงานจ้างทั่วไป ได้ตระหนักเห็นถึงความสำคัญของการปกครองท้องถิ่น อีกทั้งมองเห็นความสำคัญของการบริการ การอำนวยความสะดวก การสร้างความเป็นธรรม และความเสมอภาคต่อประชาชน นอกจากนี้ ยังให้บุคลากรของเทศบาลได้มีความรัก ความผูกพัน ความสามัคคี ซึ่งจะก่อให้เกิดผลต่อการปฏิบัติหน้าที่ราชการเพิ่มมากขึ้นอีกด้วย

ดังนั้น เมื่อถึงวันที่ 24 เมษายนของทุกปี ซึ่งเป็น "วันเทศบาล" โดยเทศบาลทั่วประเทศจะมีการจัดกิจกรรมเนื่องในวันเทศบาลตามความเหมาะสม โดยเป็นไปในลักษณะของการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ภารกิจขององค์กรเทศบาลให้เป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายเป็นหลัก นอกจากนี้ ยังมีการทำบุญตักบาตร การจัดบอร์ดนิทรรศการเพื่อแสดงผลงาน โดยเน้นถึงการระลึกถึงความสำคัญและความเป็นมาของการก่อกำเนิดเทศบาล การให้พนักงานเทศบาลได้ตระหนักเห็นถึงความสำคัญของการปกครองท้องถิ่น โดยเฉพาะการปกครองท้องถิ่นรูปแบบเทศบาล ตลอดจนให้บุคลากรต่าง ๆ ได้มองเห็นความสำคัญของการบริการให้กับประชาชนที่มาใช้บริการของเทศบาล