กระทู้ถาม

กระทู้ถาม หมายถึง ข้อซักถามที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภามีต่อนายกรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรีเกี่ยวกับงานในหน้าที่ โดยจะถามเป็นหนังสือหรือด้วยวาจาก็ได้

การตั้งกระทู้ถามของสมาชิกมีความเป็นอิสระ ไม่อยู่ในความผูกมัดแห่งอาณัติมอบหมายหรือความครอบงำใด ๆ ซึ่งกระทู้ถามถือเป็นวิธีการควบคุมการบริหารราชการแผ่นดินที่สำคัญวิธีหนึ่งของฝ่ายนิติบัญญัติ ที่จะทำให้ฝ่ายบริหารมีความระมัดระวังในการปฏิบัติหน้าที่มากยิ่งขึ้น โดยรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 150 ได้ให้สิทธิสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาตั้งกระทู้ถามรัฐมนตรีในเรื่องใดเกี่ยวกับงานในหน้าที่โดยจะถามเป็นหนังสือหรือด้วยวาจาก็ได้ ตามข้อบังคับการประชุมแห่งสภานั้น ๆ ซึ่งอย่างน้อยต้องกำหนดให้ตั้งกระทู้ถามด้วยวาจาโดยไม่ต้องแจ้งล่วงหน้าไว้ด้วย ทั้งนี้ กระทู้ถามแต่ละกระทู้นั้นสามารถตั้งคำถามและซักถามได้เฉพาะคนเดียว ที่สำคัญกระทู้ถามจะต้องมีลักษณะที่ชัดเจน ไม่ฟุ่มเฟือย วนเวียน ซ้ำซาก หรือมีลักษณะเป็นการอภิปราย และต้องไม่มีลักษณะเป็นเชิงประชด เสียดสี หรือกลั่นแกล้งใส่ร้าย เคลือบคลุมหรือเข้าใจยาก ไม่เป็นเรื่องที่ได้ตอบแล้วหรือชี้แจงแล้วว่าไม่ตอบ ไม่เป็นเรื่องที่มีประเด็นคำถามซ้ำกับกระทู้ถามซึ่งมีผู้เสนอมาก่อน ไม่เป็นการให้ออกความเห็น ไม่เป็นปัญหาข้อกฎหมาย ไม่เป็นเรื่องที่ไม่มีสาระสำคัญ และไม่เป็นเรื่องส่วนตัวของบุคคลใด เว้นแต่ที่เกี่ยวกับการงานในหน้าที่ราชการ 

กระทู้ถามที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภาตั้งถาม ประธานสภาผู้แทนราษฎรหรือประธานวุฒิสภา แล้วแต่กรณี จะเป็นผู้ตรวจสอบ หากมีข้อบกพร่องประธานสภาจะแจ้งให้สมาชิกผู้นั้นทราบ และหากกระทู้ถามใดที่ประธานสภาพิจารณาแล้วเห็นว่าเหตุการณ์ได้เปลี่ยนแปลงไป ประธานสภาอาจสั่งให้นำออกจากการรอบรรจุระเบียบวาระการประชุมได้เมื่อได้รับความยินยอมของผู้ตั้งกระทู้ถาม และผู้ตั้งกระทู้ถามมีสิทธิที่จะถอนกระทู้ถามเมื่อใดก็ได้ ทั้งนี้ กระทู้ถามเป็นอันตกไปเมื่อ 

• 1) ถึงระเบียบวาระกระทู้ถามของผู้ใด ถ้าผู้ตั้งกระทู้ถามไม่ถามหรือไม่อยู่ในที่ประชุม 
• 2) สมาชิกภาพของผู้ตั้งกระทู้ถามสิ้นสุดลง 
• 3) คณะรัฐมนตรีทั้งคณะพ้นจากตำแหน่ง
• 4) สภาผู้แทนราษฎรสิ้นอายุหรือมีการยุบสภาผู้แทนราษฎร

การตอบกระทู้ถามมี 2 วิธี คือ 1) การตอบในที่ประชุมสภา และ 2) การตอบในราชกิจจานุเบกษา ซึ่งกระทู้ถามที่กำหนดให้ตอบในที่ประชุมสภา นายกรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรีที่ถูกตั้งกระทู้ถามต้องเข้าร่วมประชุมสภาเพื่อตอบกระทู้ถามในเรื่องนั้นด้วยตนเอง เว้นแต่มีเหตุจำเป็นอันมิอาจหลีกเลี่ยงได้ทำให้ไม่อาจมาตอบกระทู้ได้ แต่ต้องแจ้งเหตุจำเป็นนั้นเป็นหนังสือต่อประธานสภาก่อนหรือในวันประชุมสภา และต้องกำหนดด้วยว่าจะตอบได้เมื่อใด ในกรณีที่มีการมอบหมายให้รัฐมนตรีอื่นที่เกี่ยวข้องเป็นผู้ตอบกระทู้ถาม จะต้องแจ้งเป็นหนังสือต่อประธานสภาก่อนถึงระเบียบวาระกระทู้ถาม อย่างไรก็ตาม นายกรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรีย่อมมีสิทธิที่จะไม่ตอบกระทู้ถามได้เมื่อคณะรัฐมนตรีเห็นว่าเรื่องนั้นยังไม่ควรเปิดเผย เพราะเกี่ยวกับความปลอดภัยหรือประโยชน์สำคัญของแผ่นดิน

สำหรับประเภทของกระทู้ถามนั้น ตามข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 กำหนดให้กระทู้ถามมี 3 ประเภท คือ 1) กระทู้ถามสดด้วยวาจา 2) กระทู้ถามทั่วไป และ 3) กระทู้ถามแยกเฉพาะส่วนข้อบังคับการประชุมวุฒิสภา พ.ศ. 2562 กำหนดให้กระทู้ถามมี 2 ประเภท คือ 1) กระทู้ถามเป็นหนังสือ และ 2) กระทู้ถามด้วยวาจา